Terapia ręki w pigułce

Terapia ręki w pigułce.

Motoryka nie jest dana nam od urodzenia. Musimy ją wykształcać poprzez nieustanny, swobodny ruch i działania sterowane, dzięki którym poprawia się sprawność ruchowa ciała.

Jeśli rozwój motoryki przebiega bez zakłóceń jest doskonalą podstawą do nauki pisania i czytania, koncentracji, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo- ruchowej.

Grafomotoryka na początku powinna być związana z prawidłową orientacją w przestrzeni, później oswajanie z tablicą, na końcu z kartką, ważne jest, aby dziecko „ćwiczyło” pisanie w płaszczyźnie pionowej już od pierwszego zetknięcia się z przyborami do pisania, malowania i rysowania. Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Nie masz powodów do niepokoju, jeśli rozwój motoryczny dziecka np. w wieku 6 miesięcy nie jest tak bardzo zauważalny jak w powyższym opisie u Twojej pociechy, która skończyła już 7 miesiąc życia. Grafomotoryka  i związane z nią wszelkie dane są umowne i istnieje możliwość przesunięcia granic nawet o kilka miesięcy, jeżeli zaś zauważasz poważne odchylenia od prezentowanych norm, skonsultuj się ze specjalistą i przede wszystkim usprawniaj motorykę malucha poprzez zabawy ruchowe organizowane w warunkach domowych.

Zapewniaj dziecku jak najwięcej możliwości swobodnej ekspresji ruchowej, zarówno w obrębie całego ciała jak również sprawności manualnej.

Rozwój i rodzaje chwytu pisarskiego.

Prawidłowe trzymanie narzędzia pisarskiego daje podstawę do szybkiego, czytelnego  i ergonomicznego pisania. Tylko prawidłowy chwyt gwarantuje optymalne użycie i wykorzystanie siły potrzebnej do spokojnego, ładnego i skoordynowanego pisma.

Rodzaje chwytu pisarskiego.

Pamiętajcie o tym, że nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego często prowadzi do zmęczenia i znacząco wpłynie na jakość i czytelność pisma.

Chwyt pisarski u dzieci można podzielić na chwyt prymitywny, przejściowy i dojrzały.

Rodzaje prymitywnych chwytów pisarskich.

Chwyty prymitywne pojawiają się od 1 do 4 roku życia dziecka i są to chwyty z użyciem siły. Charakteryzują się aktywnym ruchem w trakcie rysowania wynikającym z mobilności stawu barkowego, a nie nadgarstka. Palce od strony łokciowej nie mają stabilizacji, kciuk zaczyna dążyć do opozycji i brak jest wyizolowanych ruchów palców. 

Chwyt cylindryczny odwrócony.

Jest to pierwszy chwyt dziecka, który ma na celu użycie narzędzia pisarskiego i występuje około 1 roku życia dziecka. Charakteryzuje się tym, że aktywny jest staw barkowy i brak jest mobilności nadgarstka w trakcie ruchu. Przedramię nie leży na stole.

Chwyt cylindryczny.

Pojawia się u dzieci w wieku ok. 1,5 rocznych. I tak samo jak w chwycie cylindrycznym odwróconym – aktywny jest staw barkowy i brak jest mobilności nadgarstka w trakcie ruchu. Przedramię również nie jest podparte na stole.

 Chwyt wskazicielem.

Chwyt ten występuje między 2 a 3 rokiem życia dziecka. Dziecko chwyta narzędzie pisarskie wszystkimi palcami z charakterystycznym wyprostem palca wskazującego nad narzędziem pisarskim, pozostałe palce dziecko trzyma zgięte.

Kciuk jest wyprostowany i ułożony wzdłuż narzędzia pisarskiego. Przedramię nie jest oparte na stole, nadal brak mobilności nadgarstka w trakcie ruchu i aktywny jest staw barkowy.

Chwyt pędzlowy.

Występuje on między 2 a 3 rokiem życia dziecka. Jest bardzo charakterystyczny, bowiem dziecko chwyta narzędzie pisarskie które jest ustawione pionowo – opuszkami wszystkich palców, które mogą być ustawione od lekkiego zgięcia aż do pełnego wyprostu.

Przedramię nie jest oparte na stole, w trakcie ruchu aktywny jest staw barkowy, nadgarstek nie jest mobilny.

Chwyt z wyprostowanymi palcami.

Występuje między 3 a 4 rokiem życia i jest to bardzo ważny chwyt z punktu pojawienia się trzymania narzędzia poprzez kciuk i palce od strony promieniowej.

Palce dziecka od strony łokciowej mogą być w niewielkim zgięciu, ale nie są zamknięte w dłoni. Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między kciukiem a palcami od strony promieniowej. Kciuk zaczyna być w opozycji.

Staw barkowy stabilizuje się, pojawia się aktywność przedramienia a przedramię spoczywa na stole.

 Przejściowe chwyty pisarskie.

Około 3 roku życia dzieci rozwijają wiele rodzajów chwytów i uzależnione to jest od indywidualnych wzorców ruchu. Ich cechą charakterystyczną jest to, że dziecko opiera już przedramię na stole, i dzięki temu umożliwia to rozwój ruchomości nadgarstka.   W chwytach przejściowych nie występują jeszcze ruchy palców, za które odpowiadają krótkie mięśnie ręki – są więc to chwyty siłowe kontrolowane przez mięśnie długie ręki w obrębie przedramienia.

Chwyty te występują – i to zapamiętajcie na zawsze – nim ktoś każe Waszemu dziecku używać nakładki w celu korygowania chwytu – od 3 do 6 roku życia!!! Tak szóstego!

Są to jak najbardziej poprawne chwyty nie wymagające żadnej korekcji nakładkami     w tym wieku.

Statyczny chwyt czteropalcowy.

Taki chwyt w tej chwili ma moja Milenka. Jest to chwyt którego używają głównie dzieci o luźnej budowie stawów i nieco obniżonym napięciu posturalnym.

Bardzo często w trakcie rysowania zauważyć można u dziecka przeprosty w stawach międzypaliczkowych palca wskazującego i środkowego oraz nadmierny nacisk narzędzia pisarskiego na kartkę.

Dziecko chwyta narzędzie palcem wskazującym, środkowym i kciukiem, a narzędzie pisarskie leży w otwartej (całkowicie lub częściowo) przestrzeni między kciukiem        a palcem wskazującym. Palec serdeczny stanowi oparcie dla narzędzia pisarskiego,  a mały palec jest zgięty i stabilizuje chwyt.

Staw barkowy jest ustabilizowany (lub jest w nim tylko niewielki ruch), aktywne jest przedramię, a nadgarstek jest mobilny w bardzo małym zakresie.

Chwyt skrzyżowanego kciuka.

Jego cechą charakterystyczną jest trzymanie narzędzia pisarskiego między promieniową powierzchnią palca wskazującego a kciukiem, który dziecko układa na palcu wskazującym w dowolnym miejscu.

Przedramię leży na stole, przedramię i nadgarstek są aktywne a staw barkowy jest stabilny.

Statyczny chwyt trójpalcowy.

Jest to chwyt uznawany za najlepszy i najbardziej ergonomiczny. Zaczyna się rozwijać około 4 roku życia i doskonali aż do 14 roku życia.

Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między palcem wskazującym a kciukiem, a palec środkowy podtrzymuje narzędzie pisarskie. Palec mały i serdeczny są zgięte i stabilizują chwyt.

Przedramię spoczywa na stole, nadgarstek i przedramię są mobilne a staw barkowy stabilny (lub występuje niewielki ruch).

Dojrzałe chwyty pisarskie.

Są to chwyty uważane za najbardziej efektywne i należą do nich  rodzaje chwytów:

Chwyt trójpalcowy i czteropalcowy boczny.

Narzędzie pisarskie jest trzymane pomiędzy przywiedzionym kciukiem a palcem wskazującym. Palec środkowy stanowi podparcie dla narzędzia pisarskiego, a palec mały i serdeczny są zgięte i schowane w dłoni.

Staw barkowy stabilny, mobilny jest nadgarstek, przedramię i palce.

Dynamiczny chwyt trójpalcowy.

Jest to chwyt uważany za najlepszy i powszechnie oczekiwany przez nauczycieli i rodziców u dzieci.

Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między palcem wskazującym a kciukiem, a palec środkowy od strony promieniowej podtrzymuje narzędzie pisarskie. Palec mały i serdeczny są zgięte i stabilizują chwyt.

Jest to chwyt identyczny jak chwyt statyczny trójpalcowy, lecz w tym chwycie widoczna jest mobilność palców.

Przedramię spoczywa na stole, stabilny jest staw barkowy oraz przedramię, mobilny jest nadgarstek i palce.

Dynamiczny chwyt czteropalcowy.

Jest to określany jako „skuteczny”, ponieważ użycie dwóch palców: środkowego i wskazującego zwiększa pewność i siłę chwytu.

Narzędzie pisarskie dziecko trzyma między kciukiem a palcem wskazującym i środkowym. Narzędzie pisarskie oparte jest na palcu serdecznym.

W tym chwycie widoczna jest mobilność palców.

Przedramię spoczywa na stole, stabilny jest staw barkowy oraz przedramię, mobilny jest nadgarstek i palce.

 Jeśli widzisz, że Twoje dziecko używa któregoś z chwytów dodatkowych, które są naprawdę nieefektywne, to nie jest to powód do nadmiernego zamartwiania się, ani tym bardziej zmuszania dziecka do używania nakładki.

To jest czas abyście wdrożyli ćwiczenia, które są podstawą rozwoju motoryki małej, a także ćwiczenia doskonalące łuki dłoni, ćwiczenia mięśni kciuka i chwytu precyzyjnego a także ćwiczenia stabilizacji nadgarstków.

W kolejnym artykule, nim sięgniemy po często naprawdę niepotrzebne nakładki na narzędzie pisarskie – porozmawiamy o ćwiczeniach, które są podstawą do rozwijania ruchów motoryki małej.

Bibliografia:

E. Górniewicz „Diagnozowanie trudności w czytaniu i pisaniu”.

K. Piotrowska-Madej, A. Żychowicz „Smart Hand Model”.

C.S. Kranowitz „Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie”.